ศิลปะถือว่าเป็นศาสตร์อีกรูปแบบหนึ่ง ที่มีคำนิยามไม่ชัดเจนมากนัก แตกต่างจากศาสตร์อย่างอื่นที่มีนิยามค่อนข้างชัดเจนอย่าง คณิตศาสตร์ เราจะพูดถึงการคำนวณ วิทยาศาสตร์เราจะพูดถึงการอธิบายปรากฏการณ์ทางธรรมชาติให้ชัดเจน แต่ศิลปะมีนิยามไว้หลากหลายเหมือนกัน ส่วนหนึ่งที่มีนิยามหลากหลาย อาจจะเป็นเพราะว่าศิลปะมีแขนงเยอะ และไม่มีกรอบอะไรเลย มาดูกันว่า ศิลปะนั้นมีความหมายอะไรบ้าง
ภาษาเป็นเครื่องมือแสดงอารมณ์
ความหมายแรกที่เราจะพูดถึงศิลปะ ก็คือ สิ่งที่มนุษย์สร้างขึ้นเพื่อแสดงออกซึ่งอารมณ์ ความรู้สึก ปัญญา ความคิด ความเชื่อ ความงาม ซึ่งเค้าเชื่อกันว่า ศิลปะจะประกอบอยู่ 3 อย่างด้วยกัน หนึ่งมีความงาม สองมีจุดมุ่งหมายที่แน่นอน สามมีความคิดสร้างสรรค์
ความหมายจากพจนานุกรม
คำว่า ศิลปะนั้น ในพจนานุกรมภาษาไทยได้มีการกำหนดความหมายไว้ค่อนข้างชัดเจน พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พุทธศักราช 2525 ได้ให้ความหมายไว้ว่า ศิลปะคือ ฝีมือทางการช่าง การแสดงซึ่งอารมณ์ สะเทือนใจ ให้เข้าใจได้
ยังไม่หมดเพียงแค่นั้น ได้มีการนิยามคำว่า ศิลปะ ไว้ที่พจนานุกรมศัพท์ศิลปะ ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2530 ได้ให้นิยามเอาไว้ว่า ศิลปะคือ ผลแห่งพลังความคิดสร้างสรรค์ที่แสดงออกในรูปลักษณ์ต่างๆ ให้ปรากฏซึ่งสุนทรียภาพความประทับใจ สะเทือนใจ สะเทือนอารมณ์ หรือบางครั้งยังรวมถึงความเชื่อทางลัทธิทางศาสนา โดยแบ่งเป็นสองกลุ่มคือ วิจิตรศิลป์ และ ประยุกต์ศิลป์
ความหมายของศิลปะจากนักปราชญ์
ไม่เพียงแค่การให้คำนิยามจากหน่วยงานเท่านั้น คำว่า ศิลปะมีการให้นิยามเอาไว้จากนักปราชญ์ ผู้นำทางความคิด และอีกมากมาย ตัวอย่างเช่น อริสโตเติล ได้ให้คำนิยามเกี่ยวกับศิลปะเอาไว้ว่า ศิลปะคือการเลียนแบบธรรมชาติ ตอลสตอย นักประพันธ์ชาวรัสเซีย ได้ให้ความหมายว่า ศิลปะคือการถ่ายทอดความรู้สึกของมนุษย์ที่ต้องการแสดงอารมณ์ ความรู้สึกนึกคิดของตัวเองออกมา
ศาสตราจารย์ศิลป์ พีรศรี ศิลปินอีกท่านหนึ่งที่มีอิทธิพลวงการศิลปะไทยอย่างมาก ความรู้ความสามารถของท่านได้กลายเป็นต้นแบบของศิลปะในยุคต่อมา อีกทั้งเป็นการวางแผนเรื่องการจัดการศึกษาศิลปะอีกด้วย ท่านได้ให้คำนิยามเกี่ยวกับศิลปะเอาไว้ว่า ศิลปะคืองาน อันเป็นความพากเพียรของมนุษย์ ซึ่งจะต้องใช้ความพยายาม ด้วยมือ และความคิดและยังมีคำนิยามของศิลปะที่น่าสนใจและถูกใช้อ้างอิงอย่างแพร่หลาย
ภาษาคือสื่อภาษาชนิดหนึ่ง
อีกหนึ่งความหมายของศิลปะที่น่าสนใจมาก ก็คือ ศิลปะเป็นสื่อภาษาชนิดหนึ่ง อธิบายเพิ่มไว้ว่า เราสื่อสารด้วยการใช้ภาษาเขียน ภาษาภาพ ซึ่งการใช้ภาพเขียนแบบนี้มันเท่ากับศิลปะนั่นเอง ไม่ว่าจะเป็นการใช้เส้น ลวดลาย รูปทรง ทิศทาง แสงเงา สี และอีกมากมาย ในความหมายนี้ยังรวมถึงการใช้ภาพเป็นสื่อกลาง แทนข้อความ ความคิด ความต้องการของเราที่จะต้องการนำเสนอไปด้วย ดั่งคำว่า ภาพ 1 ภาพแทนคำมากกว่า 1,000 คำ
ศิลปะแสดงตัวตน
อย่างที่เราบอกไปว่า ศิลปะ เป็นการแสดงอารมณ์ แนวคิด ของตัวเอง แม้ว่าการวาดภาพจะมีหลากหลายวิธีการ แต่เอาเข้าจริงพอเราวาดภาพไปสักพัก ลายเส้นของเราก็จะแตกต่างไปแบบเห็นได้ชัดเจน เรียกได้ว่ามีลายเส้นของตัวเองก็ว่าได้ นั่นทำให้ ศิลปะ หมายถึงการแสดงตัวตนของเราด้วย ลองสังเกตผลงานทางด้านศิลปะของศิลปินระดับโลกพวกเค้าก็จะมีแนวทางการนำเสนอผลงานของตัวเอง เพื่อสะท้อนตัวตน อารมณ์ ความคิด ณ ขณะนั้นด้วย
ด้วยแนวคิดนี้ทำให้การทดสอบสภาพทางจิตใจ หรือความคิดทางจิตวิทยา บางครั้งอาจจะให้ทำแบบทดสอบเรื่องการวาดภาพ การลงสี เพราะสิ่งนี้มันสะท้อนตัวตนของเราข้างในที่มีต่อสิ่งนั้นได้ดีเลยทีเดียว
จากความหมายเหล่านี้ เป็นเพียงแค่บางส่วนที่จะนิยามถึงศิลปะเท่านั้น บางคนอาจจะมองว่าศิลปะเป็นเครื่องมือการระบายอารมณ์ก็มี เอาเข้าจริงศิลปะยังมีความหมายอีกมาก หากเราศึกษาลงไปเราก็จะตีความศิลปะไปในแนวทางของตัวเองอีก แล้วเพื่อนๆ ล่ะ คิดว่า ศิลปะมันคืออะไร หมายความว่าอะไร
